Tổng thống Myanmar Htin Kyaw, một người bạn thân của Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi – nhà lãnh đạo trên thực tế của nước này - ngày 21-3 bất ngờ tuyên bố từ chức sau 2 năm nắm quyền.

Ông Htin Kyaw.   Ảnh: Reuters

Văn phòng Tổng thống Myanmar phát đi thông cáo trên facebook nói rằng, Tổng thống Htin Kyaw, 71 tuổi, muốn nghỉ ngơi. Văn phòng Tổng thống Myanmar không nêu rõ lý do ông Htin Kyaw đột ngột từ chức. Tuy nhiên, phát ngôn viên Đảng Liên minh quốc gia vì Dân chủ (NLD) Aung Shin cho biết, ông Htin Kyaw từ chức vì lý do sức khỏe. Chính phủ xác nhận ông Htin Kyaw bị bệnh hiểm nghèo và phải ra nước ngoài để chăm sóc y tế ít nhất 2 lần trong năm qua, lần gần đây nhất là hồi tháng 1 vừa qua khi ông tới Singapore.

Bạn lâu năm

Là người bạn thân thiết của Cố vấn Nhà nước Suu Kyi, ông Htin Kyaw từng học cùng với bà Suu Kyi ở Anh. Ông Htin Kyaw từng là nhân viên điều hành của Quỹ Daw Khin Kyi, tổ chức từ thiện được đặt theo tên người mẹ quá cố của bà Suu Kyi. Cha vợ của ông Kyaw cũng là một trong những người thành lập NLD. Ông Htin Kyaw là một trong số ít những người được phép thăm bà Suu Kyi trong khi bà bị quản thúc tại gia.

Nhà kinh tế học này được bầu là nhà lãnh đạo trong Quốc hội của NLD vào năm 1990, và đảm nhận vai trò tổng thống sau khi đảng này giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc gia vào tháng 11-2015. Ông Htin Kyaw tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Myanmar hồi tháng 3-2016. Ông là tổng thống dân sự đầu tiên của Myanmar sau 54 năm quân đội cầm quyền, đồng thời là người đầu tiên đứng đầu chính phủ được bầu một cách công bằng và tự do kể từ cuộc đảo chính quân sự năm 1962. Dù là người đứng đầu nhà nước và chính phủ ở Myanmar, vai trò của ông Htin Kyaw trong 2 năm qua được cho là chỉ mang tính tượng trưng bởi bà Suu Kyi - lãnh đạo NLD – mới nắm thực quyền.

Ông Htin Kyaw vốn là trợ lý thân tín của bà Suu Kyi và sau chiến thắng vang dội của NLD trong cuộc bầu cử cuối năm 2015, NLD quyết định đưa ông làm tổng thống. Điều này là bởi hiến pháp do quân đội soạn thảo không cho bà Suu Kyi giữ chức tổng thống vì những người con của bà có quốc tịch nước ngoài. Sau khi đắc cử, ông ký sắc lệnh trao cho bà Suu Kyi giữ chức Cố vấn nhà nước. Nhà lãnh đạo NLD cũng được chọn làm ngoại trưởng và bộ trưởng phụ trách Văn phòng chính phủ trong chính quyền mới.

Ông Htin Kyaw từ chức trong bối cảnh áp lực quốc tế gia tăng yêu cầu bà Suu Kyi phải hành động để giảm bớt sự đau khổ của người thiểu số Rohingya. Gần 700.000 người dân tộc thiểu số Hồi giáo vượt qua biên giới đến Bangladesh trong 6 tháng qua, trốn chạy khỏi những gì LHQ mô tả là “cuộc thanh lọc sắc tộc” của quân đội Myanmar. Tuy nhiên, quân đội bác bỏ cáo buộc, cho rằng nhóm phiến quân ASRA mới là kẻ gây ra bạo lực.

Ai kế nhiệm?

Tuyên bố của Văn phòng Tổng thống cũng cho biết, theo hiến pháp, một tổng thống lâm thời sẽ được chỉ định để đảm trách vai trò của tổng thống cho tới khi Quốc hội bầu ra nhà lãnh đạo mới trong vòng 7 ngày làm việc.

Myanmar có hai phó tổng thống, và theo hiến pháp, Phó Tổng thống thứ nhất Myint Swe, 66 tuổi,  sẽ tạm nắm cương vị quyền Tổng thống cho đến khi Quốc hội nước này lựa chọn ra người thay thế. Cựu tướng này được quân đội bổ nhiệm làm phó Tổng thống và  có những đặc quyền đặc biệt đối với chính phủ. Tuy nhiên, người phát ngôn NLD Aung Shin cho biết thêm: “Tổng thống kế nhiệm sẽ là một thành viên của NLD hoặc một người thích hợp với các chính sách của NLD. Phó Tổng thống hiện tại không thể trở thành tổng thống theo quy định của hiến pháp”.

Quốc hội Myanmar ngay lập tức triệu tập phiên họp và trong phiên họp này, Chủ tịch Hạ viện Win Myint được lựa chọn là người thay thế Tổng thống Htin Kyaw. Trả lời phỏng vấn tờ Frontier, ông Monywa Aung Shin, Thư ký Ủy ban thông tin thuộc NLD cho biết, ông Win Myint sẽ kế nhiệm ông Htin Kyaw.

Dự kiến, Quốc hội Myanmar  sẽ tiến hành bỏ phiếu bầu tân Tổng thống muộn nhất vào cuối tuần này.

AN BÌNH